İyi akşamlar. Bugünün konusu 657 sayılı Kanununda düzenlenen memurların atamaları hakkında olacaktır. Kanunun 69 ncu maddesinde idari görevleri atanmayı; 71 nci maddesinde bir sınıftan başka sınıfa geçmeyi; 72 nci maddesinde yer değiştirme suretiyle atanmayı; 73 ncü maddesinde karşılıklı yer değiştirmeyi (becayiş); 74 ncü maddesinde kurumlar arası nakli; 76 ncı maddesinde ise memurların kurumlarınca görev yerlerinin değiştirilmesini düzenlemiştir. Bu düzenlemelerden en çok uygulama alanı bulunan 76 ncı maddeden başlayıp, diğer atama şekillerini de sırasıyla anlatacağım.
Arkadaşlar, Kanunun 76 ncı maddesiyle düzenlenen atama şekline baktığımızda; kurumlar, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilirler. Hükmü en çok uygulama alanı bulan ve idarelere çok geniş yetki veren bir düzenlemedir.
Kurumlar, eğitim ve öğretim, sağlık ve yardımcı sağlık ile teknik hizmetler sınıflarına dahil memurlardan, kariyerlerinden yararlanmak istediklerini 2 – 4 üncü dereceler arasındaki idari görevlere ait olup kazanılmış hak derecelerinin iki altındaki derecelerden tespit ve ihdas edilmiş kadrolara atayabilirler. Bu suretle atanan memurların aylıkları kazanılmış hak dereceleri üzerinden ödenir. Ancak kazanılmış aylık dereceleri ve kariyer hizmet sınıfları için tespit edilen ek gösterge, zam ve tazminatlar ile atandıkları görevlerin ek gösterge, zam ve tazminatlarının farklı olması halinde fazla olanı ödenir. Hükmü Kanunun 69 ncu maddesinde düzenlenmiştir.
Memurların eşit dereceler arasında veya derece yükselmesi suretiyle sınıf değiştirmeleri caizdir. Bu şekilde sınıf değiştireceklerin geçecekleri sınıf ve görev için bu Kanunda, kuruluş kanunlarında veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen niteliklere sahip olmaları şarttır. Bu durumda sınıfları değişenlerin eski sınıflarının derecesinde elde ettikleri kademelerde geçirdikleri süreler yeni sınıflardaki derecelerinde dikkate alınır. Kurumlar, memurlarını meslekleri ile ilgili sınıftan genel idare hizmetleri sınıfına veya genel idare hizmetleri sınıfından meslekleri ile ilgili sınıfa, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle atayabilirler. Hükmü ise 71 nci madde ile düzenlenmiştir.
Arkadaşlar, Kanun metni okunurken en çok karıştırılan madde ise yer değiştirme suretiyle atanmayı düzenleyen 72 nci maddedir. Bu maddede yer alan; belli bir bölgede belli bir süreyle zorunlu çalışma tüm kamu kurumlarınca uygulanmamakta olup, bu maddeye dayanılarak yürürlüğe konan «Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik» çerçevesinde ilgili kurumlarca uygulanmaktadır. Bu tür atamalar ekonomik, sosyal, kültürel ve ulaşım şartları yönünden benzerlik ve yakınlık gösteren iller gruplandırılarak oluşturulan bölgeler arasında yapılmaktadır. İlgili kurumlarca yayımlanan yönetmelik ile memurların hangi bölgede ne kadar süreyle çalışacakları tespit edilmektedir.
Yer değiştirme suretiyle yapılacak atamalarda; aile birimini muhafaza etmek bakımından kamu kurumları arasında gerekli koordinasyon sağlanarak memur olan diğer eşin de isteği halinde ilgili mevzuat çerçevesinde ataması yapılmaktadır.
Yer değiştirme suretiyle atanmaya tabi memurun atandığı yerde eşinin atanacağı teşkilatın bulunmaması ya da teşkilatı olmakla birlikte niteliğine uygun münhal (boş kadro) uygun bir görev bulunmaması ve ilgilinin de talebi halinde, bu personele eşinin görev süresi ile sınırlı olmak üzere belirlenen şartlarda izin verilebilir. Bu suretle izin verilenlere, aylık ve diğer ödemelerine karşılık olarak, aylık (taban ve kıdem aylığı dahil), ek gösterge, zam ve tazminatlarının kanuni kesintiler düşüldükten sonraki net miktarının, eşleri; olağanüstü hal bölgesine dahil illerle bu illere mücavir olarak belirlenen illerde görevli olanlara yüzde altmışı, kalkınmada 1 inci derecede öncelikli yörelerde görevli olanlara yüzde ellisi, kalkınmada 2 nci derecede öncelikli yörelerde görevli olanlara yüzde yirmi beşi, kurumlarınca kadro tasarrufundan ödenir. Eşleri diğer yörelerde görevli olanlar ise ücretsiz izinli sayılır. Ancak, bu süre memuriyet boyunca dört yılı geçemez.
Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik, memur olmayan eş durumuna, sağlık, engellilik, can güvenliği mazeretine dayalı atamalar ile terör eylemleri etkisi ve sebebiyle şehit olan veya çalışamayacak derecede malul olan ya da malul olup da çalışabilir durumda olan kamu görevlileri ile er ve erbaşların, Devlet memuru olarak görev yapan eş ve çocukları ile anne, baba ve kardeşlerinin atanmalarını da düzenlemektedir.
Karşılıklı aynı kurumun başka başka yerlerde bulunan aynı sınıftaki memurları, karşılıklı olarak yer değiştirme suretiyle (becaiş) atanmalarını isteyebilirler. Bu isteğin yerine getirilmesi atamaya yetkili amirlerince uygun bulunmasına bağlıdır. Hükmü Kanunun 73 ncü maddesinde düzenlenmiştir. Burada becaiş yapmak isteyen memurların aynı kurumda ve aynı sınıfta görev yapması hususuna dikkat etmek gerekmektedir.
Memurların atamasını düzenleyen diğer bir madde de kurumlar arası nakilleri düzenleyen 74 ncü maddedir. Bu maddeye göre; memurların kamu kurumları arasında, kurumların muvafakatı ile kazanılmış hak dereceleri üzerinden veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde derece yükselmesi suretiyle, bulundukları sınıftan veya öğrenim durumları itibariyle girebilecekleri sınıftan, bir kadroya nakilleri mümkündür.
Memurun, Kurumlar arası veya sınıf değişikli ya da başka bir suretiyle yapılan atamasına istinaden, ilgili mevzuatça alınan veya alması gereken derece ve kademeleri bekletilmek veya ilave edilmek suretiyle telafi edilir.
Hiçbir memur sınıfının dışında ve sınıfının içindeki derecesinin altında bir derecenin görevinde çalıştırılamaz. Ancak, memurlar istekleri ile, kazanılmış hak derecelerinin en çok üç derece altında aynı veya başka yerlerdeki kadrolara atanabilirler. (Örnek: Kazanılmış hak aylığı 5/1 olan memur isteği halinde 6 veya 7 ya da 8 nci dereceli kadroya atanabilir.) Aşağı dereceye atananların 68 inci maddede yazılı süre kaydı aranmaksızın eski derecelerine tekrar atanmaları mümkündür. Kazanılmış hak derecelerinden aşağı derecelere atananların aylık derece ve kademeleri genel hükümlere göre tespit edilmekle beraber, atandıkları bu derecelerde geçirdikleri süreler (kesenek ve karşılık farklarının kendileri tarafından her ay T.C. Emekli Sandığına gönderilmesini kabul etmeleri şartıyla) emeklilik yönünden eski derecelerinde değerlendirilir.
5 inci ve daha aşağı derecelerdeki kadrolara (5-15), derece yükselmesi için gerekli nitelikleri haiz memur bulunmaması hallerinde, öğrenim durumları itibariyle tespit olunan yükselebileceği dereceyi aşmamak ve karşılık gösterilecek kadro derecesi kazanılmış hak aylık derecelerinin üç üst derecesinden fazla olmamak kaydıyla, bu dereceler karşılık gösterilerek, kendi derecesi ile aynı sınıftan memur atanması mümkündür. (Örnek: Kazanılmış hak aylığı 8/1 olan memur 7 veya 6 ya da 5 nci dereceli kadroya atanabilir.) Bu gibiler, işgal ettikleri kadroda kazanılmış derece ve kademelerinin aylığını almaya devam ederler ve kazanılmış aylıklarındaki kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi genel esaslara göre yapılır. Karşılık gösterilen kadrolar, ilgililer için kazanılmış hak teşkil etmez.
Yukarıda belirtilen maddelerin uygulanmasında bilinmesi gereken husus, başka bir kanunla özel bir düzenleme olmaması halinde, müdür ve daha alt görevlere, görevde yükselme mahiyetinde asaleten atamalar ile en az orta öğretim düzeyinde mesleki veya teknik eğitim sonucu ihraz edilen unvanlara, unvan değişikliği mahiyetindeki asaleten atamalar bu Kanuna dayanılarak 1999 yılında yayımlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik çerçevesinde kurumlarca çıkarılan ilgili yönetmelik hükümlerine; üst kademe yöneticilerinin atanmaları ise 2018 yılında yayımlanan 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine göre belirlenen usul ve esaslara göre yapılmaktadır.
Bugünde 657 sayılı Kanunla düzenlenen memurların atamaları konusunu tamamladık. Herkese sevgiler, saygılar.
Torba Kadro
