İyi günler. Bugün ilgili mevzuat hükümlerine göre memurların mali haklarından bahsedeceğim.
Anayasanın 128 nci maddesinde memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır. Denilmektedir. Memurlar için Anayasada ifade edilen temel Kanun 657 sayılı Kanun olmakla birlikte zaman içerisinde mali haklarla ilgili olarak 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve diğer mevzuat hükümleri ile de düzenlemeler yapılmıştır. Toplu sözleşmeye ilişkin hükümler ise 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu ile düzenlenmiş bulunmaktadır.
Memurlar için temel Kanun olan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 43 üncü maddesinin (A) bendinde memurların sınıflar itibariyle her derece ve kademenin aylıklarının hesaplanmasına esas teşkil edecek aylık gösterge tablosu gösterilmiş; (B) bendinde ise hizmet sınıfları, görev türleri ve aylık alınan dereceler dikkate alınarak bu kanuna ekli (I) ve (II) sayılı cetvelde gösterilen ek gösterge rakamlarının, gösterge rakamına eklenmesi suretiyle memur aylıkların hesaplanacağını, ancak ek göstergeler, ilgililerin belirtilen sınıf ve görevlerde bulundukları sürece ödemelere esas alınıp, terfi bakımından kazanılmış hak sayılmayacağı Kurumların 1, 2, 3 ve 4 üncü dereceli kadrolarına atananlara uygulanacak ek göstergeler, ilgililerin daha önce bulunmuş oldukları kariyerleri ile ilgili kazanılmış hak aylık derecelerine göre alabilecekleri ek göstergelerden düşük olamayacağını hüküm altına alınmıştır.
Diğer taraftan uygulamada aylık kavramı net olarak ortaya konulamamıştır. Memura uygulanan bazı durumlarda aylık kavramının içerisine gösterge ve ek gösterge dikkate alınırken (Örnek: Memura ödül verilmesi); bazı durumlarda ise memura yapılan bütün ödemelerin esas alınması benimsenmektedir. (Örnek: Memura aylıktan kesme cezası) Aylık kavramında uygulama birliği sağlanamamakla birlikte genel olarak Kanununda yer alan aylık gösterge ve ek gösterge rakamının memur aylık katsayı ile çarpılması sonucunda bulunan miktara esas aylık demek en uygun tanımlama olacaktır.
Memurlara aylıkları her ayın başında peşin ödenir. Emekliye ayrılma ve ölüm hallerinde o aya ait peşin ödenen aylık, geri alınmaz.
Kademe ilerlemesinde Devlet Memuru, bu ilerlemeye müstahak olduğu tarihi takip eden ay başından itibaren aynı derecenin bir ileri kademesine ait aylığa hak kazanır. Derece yükselmesinde veya daha aşağı derecelere atamada memur, yükseldiği veya atandığı derecenin görevine başladığı tarihi takip eden aybaşından itibaren bu derecenin kazandığı kademe aylığını alır. Ancak, Kanununun 68 inci maddesinin (B) bendine göre atananların aylık ve diğer hakları yeni kadro dereceleri üzerinden göreve başladıkları günden itibaren ödenir.
Bir göreve açıktan aday veya asıl memur olarak atananlar, göreve başladıkları günden itibaren aylığa hak kazanırlar. Bu suretle göreve başlamada ilk aylık, gün hesabıyla ay sonunda ödenir.
Bulundukları yerden başka yerlerdeki görevlere nakledilen, belirtilen süre içinde yeni görevlerinde işe başlayan memurlarla, yer değiştirme suretiyle başka kurumlara atanan memurların aylıkları, işe başladıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren yeni görev yerinde ödenir. Eski görev yerinde alınan aylıklar için kurumlar arasında herhangi bir hesaplaşma yapılmaz.
Kanuni izinlerin kullanılması sırasında veya geçici bir görevde iken asıl görev yeri değiştirilen memurların aylıkları, izin veya geçici görevin sona ermesine kadar eski görev yerlerinde kadro tasarrufundan ödenir. Hesaplarını, görevi devralanlara devir zorunluluğu bulunan saymanların devir süresi yedi gündür. Devir teslim süresinin aylık ödeme zamanına rastlaması halinde bu aya ait aylıkları eski görev yerinde, kadro tasarrufundan ödenir. Sayman mutemetleri için devir süresi iki gündür. Görev yerleri değiştirilen memurlardan görevlerine devamları kurumlarınca yazılı olarak tebliğ edilenlerin aylıkları eski görev yerlerinde kadro tasarrufundan ödenir.
Esas aylıkla birlikte ödenen diğer her türlü ödemeler bu Kanun ve diğer ilgili mevzuatla ilave olarak düzenlenmiş olup, bu ödemeler aşağıda gösterilmiştir.
-Zam ve Tazminatlar: 657 sayılı Kanunun 152 nci maddesinin verdiği yetkiye dayanarak Cumhurbaşkanlığı Kararıyla (daha önce Bakanlar Kurulunca) çıkarılan Yan Ödeme Kararına göre;
.Zamlar; sınıf, unvan, derece, görev yeri vb. niteliklere göre tespit edilen iş güçlüğü, iş riski, temininde güçlük ve mali sorumluluk zammı puanlarının yan ödeme katsayısı ile çarpılarak hesaplanacak miktarı ifade eder.
.Tazminatlar; görevin önem, sorumluluk ve niteliği, görev yerinin özelliği, hizmet süresi, kadro unvan ve derecesi ile eğitim seviyesi gibi hususlar göz önüne alınarak, en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) brüt tutarının belirli bir oranı şeklinde ödenen tutarı ifade etmektedir. Tazminatlar damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi değildir. Görevlerin nitelikleri itibariyle kanunda memurlara ödenmesi öngörülen tazminatlar şunlardır: Özel hizmet tazminatı, eğitim öğretim tazminatı, din hizmetleri tazminatı, emniyet hizmetleri tazminatı, mülki idare amirliği özel hizmet tazminatı, denetim tazminatı, adalet hizmetleri tazminatıdır.
Bu zam ve tazminatlara hak kazanmada ve bunların ödenmesinde aylıklara ilişkin hükümler uygulanır. Ancak, sağlık kurulu raporu üzerine verilen hastalık izinleri; kanser, verem ve akıl hastalıkları gibi uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığa yakalananların kullandığı hastalık izinleri; hastalıkları sebebiyle resmi yataklı tedavi kurumlarında yatarak tedavi gördükleri tedavi süreleri hariç olmak üzere bir takvim yılı içinde kullanılan hastalık izin süreleri toplamının 7 günü aşması halinde, aşan sürelere isabet eden zam ve tazminatlar % 25 eksik ödenir.
Yurt dışına sürekli görevle görevlendirilenlere bu zam ve tazminatlar ödenmez. Ancak bunlardan yurt içine geçici olarak geri çağrılanlardan yurt dışı aylıklarının kesilmesini gerektirecek kadar yurt içinde kalanlara, bu süre içinde zam ve tazminatları ödenir.
Kamu kurum ve kuruluşları (Mahalli İdareler dahil) bu maddede belirtilen zam ve tazminatları; hizmetin gerekleri ve mali imkanlarını dikkate alarak personeline Cumhurbaşkanınca belirlenen oran ve miktarlardan daha düşük bir oran ve miktar üzerinden ödeyebilirler.
-Makam Tazminatı: 657 sayılı Kanunun Ek 26 ncı maddesi hükmü uyarınca bu Kanuna ekli Makam Tazminatı Cetvelinde yer alan kadro unvanlarına atanan personele anılan cetvelde bu unvanlar için belirlenen gösterge rakamlarının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak miktar üzerinden ödenmektedir. Makam tazminatı damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz ve ödemelerde aylıklara ilişkin hükümler uygulanır.
-Taban Aylığı: Taban aylığı 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre, esas aylığın yanında yapılan bir ödemedir. 1000 gösterge rakamının tespit edilen taban aylık katsayısı ile çarpılması sonucunda bulunan miktarı ifade etmektedir. Bu ödemenin yapılmasında aylıklara ilişkin hükümler uygulanır. İlgili mevzuata göre her ne ad altında olursa olsun ödenmekte olan zam, tazminat, ödenek, ücret ve benzeri ödemelerin hesabında dikkate alınmaz.
-Kıdem Aylığı: Kıdem aylığı, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre esas aylığın yanında yapılan başka bir ödemedir. Hizmet süresi itibariyle belirlenen kıdem göstergesinin (her hizmet yılı için 20) memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunan miktarı ifade eder. 25 yılın üzerindeki hizmet yıllarına ödeme yapılmaz. Bu ödemenin yapılmasında aylıklara ilişkin hükümler uygulanır. İlgili mevzuata göre her ne ad altında olursa olsun ödenmekte olan zam, tazminat, ödenek, ücret ve benzeri ödemelerin hesabında dikkate alınmaz.
– Ek Ödeme: 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca verilmektedir. En yüksek Devlet memuru aylığına (ek gösterge dahil), bu Kanun Hükmünde Kararnameye ekli Cetvelde yer alan kadro ve görev unvanlarına karşılık gelen oranların uygulanması suretiyle hesaplanan tutarda ek ödeme yapılır. Ek ödemeye hak kazanılmasında ve bu ödemenin yapılmasında aylıklara ilişkin hükümler uygulanır. Bu maddeye göre yapılacak ek ödeme damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz ve ilgili mevzuatı uyarınca ödenmekte olan zam, tazminat, ödenek, döner sermaye ödemesi, ikramiye, ücret ve her ne ad altında olursa olsun yapılan benzeri ödemelerin hesabında dikkate alınmaz.
– Yabancı Dil Tazminatı: 375 sayılı KHK ile düzenlenmiştir. Buna göre, yapılan yabancı dil seviye tespiti sonunda her bir dil için (A) düzeyinde başarılı olanlara 1500, (B) düzeyinde başarılı olanlara 600, (C) düzeyinde başarılı olanlara 300 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunan tutarı geçmemek üzere Cumhurbaşkanı kararı ile belirlenecek miktarlarda aylık yabancı dil tazminatı ödenebilir. Ödenecek yabancı dil tazminatı farklı diller için farklı miktarlarda belirlenebileceği gibi, personelin görev yeri, kadro unvanı ve sorumluluğuna, bildiği yabancı dil sayısına ve düzeyine göre de farklı miktarlarda belirlenebilir. Yapılan yabancı dil seviyeleri sınavları beş yıl süreyle geçerlidir. Bu sürenin bitiminde sınava girmeyenlerin yabancı dil seviyeleri bir alt düzeye inmiş sayılır. Seviyeleri (C) düzeyinde olanların yabancı dil tazminatları kesilir. Yabancı dil tazminatına hak kazanmada ve ödemelerde aylıklara ilişkin hükümler uygulanır ve damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.
-Görev Tazminatı: 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre görev tazminatı ödenmektedir. Temsil tazminatı almayan personelden; 7.000’den daha düşük göstergeler üzerinden makam veya yüksek hakimlik tazminatı öngörülen kadrolara atanmış olanlara, 15.000 gösterge rakamını geçmemek üzere Cumhurbaşkanı Kararı (daha önce Bakanlar Kurulunca) ile tespit edilecek gösterge rakamlarının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktarda görev tazminatı ödenir. Görev tazminatı, damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz ve bu tazminata hak kazanmada ve ödemelerde aylıklara ilişkin hükümler uygulanır
-Temsil Tazminatı: 4505 sayılı Kanununa göre, makam veya yüksek hâkimlik tazminatı öngörülen kadrolarda bulunanlardan Cumhurbaşkanı Kararı (daha önce Bakanlar Kurulunca) ile belirlenecek olanlara 30 000 gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere temsil tazminatı ödenir. Temsil tazminatı göstergelerini kadro ve görev unvanı itibariyle farklı olarak belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir. Temsil tazminatı, damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz ve bu tazminata hak kazanma ve ödemelerde makam tazminatı ile yüksek hâkimlik tazminatına ilişkin hükümler uygulanır.
Diğer taraftan 375 sayılı KHK nin ek 10 uncu maddesine göre (II) ve (III) sayılı listelerde sayılan unvanlar (üst düzey kamu görevlileri ve kariyer meslek grupları) aylıklarını listede belirtilen ücret göstergeleri ve tazminat göstergelerinin maaş katsayısı ile çarpımından oluşan tutarda almaktadırlar. Bu ödemelere hak kazanılmasında ve bunların ödenmesinde aylıklara ilişkin hükümler uygulanır. Tazminat damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmamaktadır. Bunlar ayrıca yukarıda belirtilen ödemelerden (yabancı dil tazminatı hariç) faydalanamazlar.
Bugünde konumuzu tamamladık. Herkese sevgiler, saygılar.
