İyi akşamlar. Görevde yükselme ve unvan değişikliği sınavına gireceklere ders notu, diğer arkadaşlara özlük haklarına ilişkin bilgi niteliğinde olan yazılarıma devam ediyorum. Bugünkü yazımda 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda düzenlenen en çetrefilli hususlardan biri olan derece ve kademeyi anlatacağım.
Kanun, en yüksek dereceyi 1 nci derece, en alttaki dereceyi ise 15 nci derece olarak kabul etmiş olup, her derecenin içerisinde de kademeler belirlemiştir. Memurun kademe ilerlemesinin yapılabilmesi için bulunduğu kademede en az bir yıl çalışmış olması ve bulunduğu derecede ilerleyebileceği bir kademenin bulunması şartları aranır. Memurların derece yükselmesi yapılabilmesi için; üst derecelerden boş bir kadronun bulunması, derecesi içinde en az 3 yıl ve bu derecenin 3 üncü kademesinde 1 yıl bulunmuş olması ile kadronun tahsis edildiği görev için öngörülen nitelikleri elde etmiş olması şarttır. Derece ve kademe ilerlemesi ile ilgili onay mercii atamaya yetkili amirdir. Onay mercileri kademe ilerlemeleri ile ilgili yetkilerini devredebilirler. Bazı istisnalar olmakla birlikte genel olarak ilgili memur, giriş derece ve kademesinin üzerine çalıştığı her sene için bir kademe, her üç yıla da bir derece almak suretiyle memuriyeti süresince ilerlemektedir. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için öncelikle memurun öğrenim durumuna göre başlangıç derece ve kademesinin ne olduğu ile memurlukta gidebileceği en son derecenin ne olacağı hususunu yasada düzenlendiği şekilde ortaya koymak uygun olacaktır.
Buna göre:
-İlkokulu bitirenler, 15 nci derecenin 1 nci kademesinden başlayıp, en fazla 7 nci dereceye kadar yükselebilirler.
-Ortaokulu bitirenler, 14 ncü derecenin 2 nci kademesinden başlayıp, en fazla 5 nci dereceye kadar yükselebilirler.
-Ortaokul dengi mesleki veya teknik öğrenimi bitirenler, 14 ncü derecenin 3 ncü kademesinden başlayıp, en fazla 5 nci dereceye kadar yükselebilirler.
– Ortaokul üstü 1 yıl mesleki veya teknik öğrenimi bitirenler, 13 ncü derecenin 1 nci kademesinden başlayıp, en fazla 4 ncü dereceye kadar yükselebilirler.
– Ortaokul üstü 2 yıl mesleki veya teknik öğrenimi bitirenler, 13 ncü derecenin 2 nci kademesinden başlayıp, en fazla 4 ncü dereceye kadar yükselebilirler.
– Liseyi bitirenler, 13 ncü derecenin 3 ncü kademesinden başlayıp, en fazla 3 ncü dereceye kadar yükselebilirler.
-Lise dengi mesleki veya teknik öğrenimi bitirenler, 12 nci derecenin 2 nci kademesinden başlayıp, en fazla 3 ncü dereceye kadar yükselebilirler.
-Lise veya dengi okullar üstü 1 yıllık mesleki veya teknik öğrenimi bitirenler, 11 nci derecenin 1 nci kademesinden başlayıp, en fazla 2 nci dereceye kadar yükselebilirler.
– Lise veya dengi okullar üstü 2 yıl veya Ortaokul üstü en az 5 yıllık mesleki veya teknik öğrenimi bitirenler, 10 ncu derecenin 1 nci kademesinden başlayıp, en fazla 2 nci dereceye kadar yükselebilirler.
– Lise veya dengi okullar üstü 3 yıl teknik veya mesleki öğrenimi bitirenler, 10 ncu derecenin 2 nci kademesinden başlayıp, en fazla 2 nci dereceye kadar yükselebilirler.
-2 yıl süreli yüksek öğrenimi bitirenler, 10 ncu derecenin 2 nci kademesinden başlayıp, en son derece olarak belirlenmiş 1 nci dereceye kadar yükselebilirler.
– 3 yıl süreli yüksek öğrenimi bitirenler, 10 ncu derecenin 3 ncü kademesinden başlayıp, 1 nci dereceye kadar yükselebilirler.
– 4 yıl süreli yüksek öğrenimi bitirenler, 9 ncu derecenin 1 nci kademesinden başlayıp, 1 nci dereceye kadar yükselebilirler.
– 5 yıl süreli yüksek öğrenimi bitirenler, 9 ncu derecenin 2 nci kademesinden başlayıp, 1 nci dereceye -kadar yükselebilirler.
– 6 yıl süreli yüksek öğrenimi bitirenler, 9 ncu derecenin 3 ncü kademesinden başlayıp, 1 nci dereceye kadar yükselebilirler.
Kanun koyucu, memuriyete girişte tespit edilen derece ve kademelere; disiplin, mezun olunan okul, çalışma yeri, girilecek sınıfa göre ilave derece ve kademeler öngörmüştür.
Bu itibarla:
-Yukarıda belirtilen öğrenim durumlarına göre, azami yükselebilecekleri derecelerin dördüncü kademesinden aylık almaya hak kazanan ve son sekiz yıllık süre içinde herhangi bir disiplin cezası almayanların kazanılmış hak aylıkları kadro şartı aranmaksızın bir üst dereceye yükseltilir. (Örnek: liseyi bitiren bir memur en son 3 ncü dereceye kadar yükselebiliyor. Bu hükme göre, son sekiz yıllık süre içerisinde herhangi bir disiplin cezası almayan ve 3 ncü derecenin 4 ncü kademesinden aylık almaya hak kazanan ilgili memur, kadro şartı aranmaksızın 2 nci derecenin 1 nci kademesine yükselir. Bu hükmün 1 nci dereceye kadar gidebilen yüksek okul mezunlarına uygulama imkanı bulunmamaktadır.)
-Tüm memurları kapsayacak şekilde, son sekiz yıl içinde herhangi bir disiplin cezası almayanlara, aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere ilave bir kademe ilerlemesi uygulanır.
– Avukatlık stajını açıkta iken yapanlara iki, memuriyette iken yapanlara ilave bir kademe ilerlemesi uygulanır.
– Dört yıl süreli yüksek öğrenimi bitirenlerden yüksek mühendis, mühendis, yüksek mimar, mimar sıfatını almış olanlar ile bunlardan öğretmenlik hizmetinde çalışanlar, Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu, Erkek Teknik Öğretmen Okulu ve Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu mezunları, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi ile uygulamalı Endüstri Sanatları Yüksek Okulu mezunları, Teknik Eğitim Fakültesi (Yüksek Teknik Öğretmen Okulu ve Güzel Sanatlar Fakültesi, İstanbul Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu) mezunlarına, memuriyete giriş derece ve kademelerine ilave bir derece ilerlemesi uygulanır.
– Beş yıl ve daha fazla süreli yüksek öğrenimini bitirenlerden yüksek mühendis, mühendis, yüksek mimar, mimar sıfatını almış olanlar ile bunlardan eğitim ve öğretim hizmetinde çalışanlara memuriyete giriş derece ve kademelerine ilave bir derece ilerlemesi uygulanır.
-Teknik hizmetler sınıfında görev almak şartıyla jeolog, jeofizikçi, hidrojeolog, hidrolog, jeomorflog, kimyager, fizikçi, matematikçi, istatistikçi, yöneylemci (harekat araştırmacısı), matematiksel iktisatçı (Ekonometrici), Erkek Teknik Öğretmen Okulu mezunları, fen memurları, teknikerler ve yüksek teknikerler, tütün ve müskirat eksperleri, tarım alet ve makineleri Uzmanlık Yüksek Okulu mezunları ile benzeri fen bilimleri ve teknik bilimler lisansiyerleri, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi veya bölümlerinden mezun olan şehir plancısı, yüksek şehir plancısı, yüksek bölge plancısı. Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Teknoloji Bölümü İş ve Teknik Anabilim Dalı mezunları, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ev Ekonomisi Yüksek Okulu mezunları üniversitelerin arkeoloji ve sanat tarihi bölümlerinin prehistorya, protohistorya ve önasya arkeolojisi, klasik arkeoloji anabilim dallarından mezun olanlara, memuriyete giriş derece ve kademelerine ilave bir derece ilerlemesi uygulanır.
– Dört yıl ve daha fazla süreli yüksek öğrenim görenlerden tabip, diş tabibi, veteriner hekim, eczacı ile benzeri sağlık bilimleri lisansiyerleri (Hayvan sağlığı dahil) Biyolog unvanına sahip akademik personele ,memuriyete giriş derece ve kademelerine ilave bir derece ilerlemesi uygulanır.
-Ortaokul ve dengi, lise ve dengi okulların, normal öğrenim süresinden fazla olması halinde, başarılı her öğrenim yılı için bir kademe ilerlemesi uygulanır. Bunlardan teknik öğretim okulları mezunlarına, meslekleri ile ilgili görevlerde çalışmaları halinde ayrıca bir kademe ilerlemesi daha verilir.
– Memurluğa girmeden önce veya memuriyetleri sırasında yüksek öğrenim üstü master derecesi almış olanlarla yüksek öğrenim kurumlarında en az bir yıl ilave öğrenim yaparak lisans üstü ihtisas sertifikası alanlara bir kademe ilerlemesi, tıpta uzmanlık belgesi alanlara, meslekleri ile ilgili öğrenim dallarında doktora yapanlara bir derece yükselmesi uygulanır. Master derecesini alıp bir kademe ilerlemesinden yararlanan memura, mesleği ile ilgili öğrenim dalında doktora yaptığı takdirde iki kademe ilerlemesi uygulanır. Doktora üstü üniversite doçentliği unvanını üniversitede görevli iken kazananlara bir derece, diğer memuriyetlerde iken bu unvanı kazananlara iki kademe ilerlemesi uygulanır.
– Mesleğe özel yarışma sınavına tabi tutulmak suretiyle alınan ve Bu Kanunda sayılan kurumların müfettiş yardımcıları, uzman yardımcıları, yeminli murakıp yardımcıları, stajyer kontrolörleri, maiyet memurları, aktüer yardımcıları, denetçi yardımcıları, denetmen yardımcıları ile Dışişleri Bakanlığı meslek memurları, konsolosluk ve ihtisas memurlarından ilgili mevzuata göre yapılacak yeterlik sınavlarında başarı göstererek müfettişliğe, kaymakamlığa ,uzmanlığına, yeminli murakıplığa, aktüerliğe, kontrolörlüğe, denetçilik ile Dışişleri Bakanlığı meslek memurluğu ile konsolosluk ve ihtisas memurluğunda sınavla girilmesi şart koşulan bir dereceye atanmaları sırasında ve bir defaya mahsus olmak üzere haklarında ayrıca bir derece yükselmesi uygulanır.
– Memuriyetleri sırasında Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsünü bitirenlere her başarılı öğrenim yılı için öğrenim süreleri kadar (2 yılı geçmemek şartıyla) her yıl için bir kademe ilerlemesi uygulanır.
– Memuriyette iken veya memuriyetten ayrılarak (bu Kanunun 87 nci maddeye tâbi kurumlarda çalışanlar dahil) üst öğrenimi bitirenler, aynı üst öğrenimi tahsile ara vermeden başlayan ve normal süresi içinde bitirdikten sonra memuriyete giren emsallerinin ulaştıkları derece ve kademeyi aşmamak kaydıyla, bitirdikleri üst öğrenimin giriş derece ve kademesine memuriyette geçirdikleri başarılı hizmet sürelerinin tamamı her yıl bir kademe, her üç yıl bir derece hesabıyla ilave edilmek suretiyle bulunacak derece ve kademeye yükseltilirler.
-Teknik hizmetler sınıfı ile sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfına girenlerden memurluğa girmeden önce yurt içinde veya yurt dışında mesleklerini serbest olarak veya resmi veya özel müesseselerde ifa edenlerle memuriyetten ayrıldıktan sonra bu işlerde çalışarak yeniden memuriyete girmek isteyenlerin kendi hizmet sınıflardaki hizmetlerinde geçen süresinden bu kanun ve bu kanunun 87 nci maddesinde sözü edilen kurumlarda geçen sürenin tamamı ve geri kalan sürenin 3/4 ü toplamı memuriyette geçmiş sayılarak bu süreler her yılı bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir.
– Avukatlık hizmetleri sınıfına girenlerin memuriyete girmeden önce veya memurluktan ayrılarak, avukatlıkla geçirdikleri sürelerin 3/4 ü memuriyette geçmiş sayılarak, bu sürelerin her yılı bir kademe ilerlemesine ve her üç yılı bir derece yükselmesine esas olacak şekilde değerlendirilir.
-Basın Kartları Yönetmeliğine göre, basın kartına sahip olmak suretiyle gazetecilik yaparak memurluğa girenlerin; meslekleriyle ilgili görevlerde istihdam edilmeleri şartıyla, fiilen gazetecilik yaparak geçirdikleri sürenin 3/4 ü fiilen memuriyette geçmiş sayılarak, bu sürenin her yılı bir kademe ilerlemesi ve her üç yılı bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir.
– Sözleşme ile istihdam edilenlerin, memuriyete geçirilmeleri halinde, sözleşmeli olarak geçirdikleri hizmet süreleri, her yıl için bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir.
– 2834 ve 2836 sayılı kanunlara göre kurulmuş olan Tarım Kredi ve Tarım Satış Kooperatiflerinde çalışanlardan sonradan memuriyete girenlerin bu kooperatiflerde geçen hizmetlerinin 12 yılı geçmemek üzere her yıl için bir kademe ilerlemesi ve her üç yılı için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir.
-Muvazzaf askerlikte geçen süreler kademe ve derece ilerlemesinde değerlendirilir.
– 10.02. 2016 tarihi sonrası doğum yapan memura ve eşine, doğum sonrası bu kanuna göre verilen aylıksız izin süreleri kademe ve derece ilerlemesinde değerlendirilir.
-Memur iken, girişteki öğrenim derecelerinden bir üst derecedeki öğrenimi tamamlayanlar, bu üst öğrenim derecesi için memuriyete giriş derecelerinde boş kadro bulunduğu takdirde derece yükselmesinde süre kaydı aranmaksızın bu derecedeki görevlere atanabilirler.
– Bu Kanuna göre sınıfların giriş derecelerinin ileri kademelerinden işe başlayanlarla ve kendilerine kademe ilerlemesi uygulananların, kademe ilerlemesine tekabül eden süreleri derece yükselmesi için gerekli olduğu öngörülen sürelerin hesabında ayrıca değerlendirilir. Artan süreler üst derece ve kademedeki kanuni bekleme süresinde geçmiş sayılır.
-Kurumlarınca, hizmetlerin gereklerine, özelliklerine, ülkenin ekonomik, sosyal, kültürel ve ulaşım şartları yönünden benzerlik ve yakınlık gösteren illeri gruplandırmak suretiyle ilgili mevzuatça belirlenen süre kadar mecburi görev yapan memurlara, tespit edilen bölgelerden kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde fiilen çalışmak suretiyle geçirilen her iki yıl karşılığında ilave bir kademe ilerlemesi daha verilir.
Kanunda ayrıca, Milli Eğitim Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, emniyet hizmetlerinde çalışanlar ile mezun oldukları öğrenim kurumlarından sonra memurlukları sırasında Milli Eğitim Bakanlığınca ve kurumlarınca düzenlenen mesleki hizmet içi eğitim kurslarını tamamlayanlara, ilave derece ve kademe verileceğine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.
657 sayılı Kanun, öğrenim durumuna göre tespit edilen memuriyete giriş derece ve kademesine yine bu kanunda yer alan ilave ve yükselme yapılması suretiyle bulunacak derece ve kademe üzerinden hesaplanan süreleri kazanılmış hak aylık süresi olarak tanımlamaktadır. Kazanılmış hak aylığında değerlendirilmeyen bazı süreler emekli keseneğine esas aylıkta değerlendirilmektedir. Örneğin: Genel idare hizmetleri sınıfında görev yapan memur, memuriyet öncesindeki işçi statüsünde özel sektörde çalışılan süreler kazanılmış hak aylığında değerlendirilmemekte ancak, emekli keseneğine esas derece ve kademede değerlendirilmektedir.
Son söz olarak , 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolara, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, Kanun’un 68/B maddesi ne göre atama yapılmaktadır. Yani kanun koyucu bu derecelere normal şekilde yükselmek için her derece için beklenmesi gereken üç yıl süreyi beklemeden daha erken sürede memurlara atama hakkı vermiştir. Bu hususla ilgili daha fazla bilgi sahibi olmak isteyenler, Kurum mensuplarının kurdukları guruplarda ve YURTTUBE.COM (arşiv niteliğinde) adresinde 31 ocak da kaleme aldığım “Torba Kadro” başlıklı yazımı okuyabilirler. Bugünde konunun sonuna gelmiş bulunmaktayız. Herkese sevgiler, saygılar. Sağlıcakla kalın.
